Literatura i język, strona 2

Nie miałam długiego weekendu, bo po wolnym czwartku musiałam być (wirtualnie) w pracy. Weekend, wiadomo, oznacza większe zakupy oraz sprzątanie w sobotę. Dodatkowo jeszcze musiałam dokończyć montaż biurka, którego nie skręcił mi z resztą nowych mebli wynajęty pan, jako że zgubiło się w drodze do mnie i dojechało już po wizycie pana A. Dopiero wieczorem mogłam wyciągnąć się na łóżeczku z książką. Mam duże opóźnienie w tej sferze; książki papierowe kupuję bowiem przeważnie na urlopie, a potem próbuję czytać z doskoku w szare dni powszedniego życia. Jako że widzę źle, nadrabianie zaległości idzie mi bardzo powoli. Proces czytania spowalnia też czasem język lektury - jak poniżej.

Sięgnęłam na półkę i znalazłam tam książkę pt. "El espanol es un mundo" autorki Loli Pons Rodriguez. "Hiszpański to cały świat". Kupiłam ją dwa miesiące po wydaniu, dwa lata temu.

Wyczytałam tam różne smakowite rzeczy, na przykład: "Język hiszpański jest jednym z języków świata i jako taki współistnieje z innymi, przegląda się w nich i wchodzi w tę samą próbę sił, jaka dotyczy relacji międzyludzkich. Współistnienie to może być bezpośrednie na obszarze tego samego kraju albo pośrednie, wynikające z relacji zrodzonej z kontaktów handlowych albo podziwu dla kultury, jaką ustanawiają dwa społeczeństwa. Na przykład, hiszpański w Hiszpanii współistnieje urzędowo z katalońskim, galicyjskim lub euskera, wchodzi w relacje z angielskim na terenach tak ograniczonych jak Gibraltar w Hiszpanii lub tak olbrzymich jak Stany Zjednoczone - wielki obszar hiszpańskojęzyczny." (s. 17).

"Nie cały język zawiera się w książkach, ale książki podsumowują i ukazują wiele spośród największych możliwości języka. Nie sądzę, by można było studiować język nie zwracając uwagi na jego wytwory - czy będą to rozmowy handlowe, czy dzieła literackie. (...) Książki są jak dotąd największym osiągnięciem ludzkości służącym przekazywaniu wiedzy." (s. 83).

Lola Pons Rodriguez, El espanol es un mundo, wyd. Arpa, 2022.

Wracałam sobie do domu i słuchałam radia KQED. Audycja Forum była wyjątkowo ciekawa, nawet jak na tę serię. Tym razem gościnią była autorka książki "Invisible rulers" traktującej o dezinformacji i o tym, jak wpływa ona na nieświadomych konsumentów.

Punktem wyjścia byli antyszczepionkowcy, ponieważ tak się składa, że autorka jest matką, która ma za sobą poszukiwanie żłobków i przedszkoli dla swoich pociech. A to wymaga z reguły kompletu szczepień. A jeżeli chodzi o szczepienia, to...

Autorka opisywała, jak plotka zaczyna żyć własnym życiem i jakie kierują tym procesem siły; jak działa propaganda; czym różni się nieprawdziwa informacja (misinformation) or dezinformacji (disinformation).

Ta sprawa nie dotyczy jedynie szczepień. Chodzi o rozpowszechnianie wszystkich treści, które uwłaczają rozumowi i podważają zdobycze naukowe i kulturowe naszej cywilizacji.

Ale dlaczego dezinformacja, kłamstwa i manipulacja medialna mają taką siłę? Dlaczego uwodzą miliony? Ano dlatego, że oddziałują na podświadomość i grają naszymi lękami, zaś przeciwdziałanie temu jest niezwykle trudne. Metodą "niewidzialnych władców" jest bowiem kampania oszczerstw (smear campaign), obrona przed którą jest niemal niemożliwa. Jeżeli na przykład oskarża się szczepionki o wywoływanie konkretnych chorób, powoduje to po drugiej stronie konieczność przytaczania kontrargumentów. Wymaga więc znacznego wysiłku, no i spycha do defensywy. Instytucje państwa (w tym wypadku USA) też nie są bez winy, bo nie prowadzą kampanii pozytywnej - tłumacząc odbiorcom np. dlaczego szczepionki są dobre. A to dlatego, że jako społeczeństwo (zachodnie) przyjęliśmy milcząco, że oczywistości tłumaczyć nie trzeba. I że co dobre, to się samo obroni.

Nie obroni się. Trzeba edukować.

I to w nowych mediach.

I wszędzie.

I nazywać zło złem. Dezinformację kłamstwem.

Renee DiResta

Niewidzialni władcy

David Shapiro

Pewnego pięknego dnia

Otwarci jak spękane usta

Więcej niż żywi - śpiący i zbici na kwaśne jabłko

Ty i ja

Jak uczniowie ewakuowani

z płonącej szkoły

Leżący potem plackiem jak pijany przy starym bojlerze

w koszulce przeżartej śniegiem

Kiedy nas zbudzi dozorca

Będziemy

znienawidzeni jak martwe języki po szkole

A jednak bezpieczni, wolni na nielegalnej podłodze

Wysokiego obserwatorium

Zmarła niedawno, a ja mam na półce jej książkę, którą dostałam za udział w konkursie poetyckim. Louise Glück pisała poezję gęstą, kładącą jakby kamień na sercach czytelników. Poniżej tłumaczenie wiersza z debiutanckiego tomu poetki.

Louise Glück

Pociąg do Chicago

Naprzeciwko mnie przez całą drogę

Prawie nieruchomo, tylko pan z nagą

Czaszką na podłokietniku podczas gdy chłopczyk

Wcisnął głowę między nogi matki i spał. Zapanowała

Trucizna która zastępuje powietrze.

A oni siedzieli – jakby tam ich przykuł

paraliż poprzedzający śmierć. Tory skręcały na południe.

Zobaczyłam jej pulsujące krocze… wszy zalęgły się we włosach dziecka.

Rozgrzana dzisiejszym śniegiem, postanowiłam dorzucić tutaj jeszcze jeden wiersz. D. Shapiro - wyjątkowy dla niego, bo rymowany.

Do Muzy

Podaj mi pierwszy wers, która się oddaliłaś.
Drugi napisze się już niemal sam.
W chwilach cierpienia słownik swój otwieram.

Tak jak nie powie dziewczę to w ostatnim rzędzie,
Że teoretyczna część snu dziś nim samym będzie,
Podaj mi pierwsze kłamstwo, która się oddaliłaś.

Umarłem. Czerwień jest szara - student w śmiech.
Oszukaj mnie jak cytat, tyś podstępny elf,
W chwilach cierpienia słownik swój otwieram.

Ty, która tę rodzinę w glinie wyrzeźbiłaś
Sceptyczna i frywolna niczym brudne półki
Daj mi następny wers, która się oddaliłaś.

Zawsze to coś w dniu, gdy piszę wiersz na nowo,
Kiedy na wiązie głos ludzki naśladują sójki
W chwilach cierpienia słownik swój otwieram.

W zwyczajnym szczęściu też słownik otwieram
Po pomoc biegną straże, pozostaje słowo
Daj mi ostatni wers, która się oddaliłaś.
W chwilach cierpienia słownik swój otwieram.